Ginekolog - Położnik - Endokrynolog Poznań

Głównymi objawami menopauzy są uderzenia gorąca i poty nocne. Poty nocne występują nad ranem i dotyczą okolicy karku, szyi i klatki piersiowej. Poza tym kobiecie przechodzącej menopauzę towarzyszą uczucie zmęczenia i apatii, drażliwość, nerwowość, osłabienie zdolności do koncentracji uwagi i zapamiętywania, depresja menopauzalna, mrowienie w palcach i bóle stawów. Występują również takie dolegliwości, jak suchość w pochwie, trudności we współżyciu, osłabienie libido, wysiłkowe niedotrzymanie moczu i inne. W przebiegu cyklu miesiączkowego początkowo obserwujemy skrócenie długości cyklu, a następnie wydłużenie. Pojawiają się dłuższe przerwy pomiędzy miesiączkami. Za niepokojące należy uznać krwawienie, które pojawia się 6 miesięcy lub dłużej po wystąpieniu ostatniej miesiączki. Zawsze wymaga ono weryfikacji i kontroli lekarskiej.

Nasilenie i okres trwania tych dolegliwości są różne. Dolegliwości mogą wystąpić od 4 do 5 lat przed menopauzą i trwać do 5 lat po menopauzie. Po ustaleniu rozpoznania możliwe jest skuteczne leczenie.

Po wielu latach fascynacji hormonalną terapią zastępczą obecnie wskazaniem do jej stosowania jest tylko poprawa jakości życia. Należy ją więc stosować tylko wtedy, gdy dolegliwości menopauzalne są na tyle duże, że przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu. 

Łagodzenie objawów menopauzy jest najczęściej skuteczne i polega na stosowaniu estrogenów w różnej formie i podawanie ich różnymi drogami: doustnie, dopochwowo, przezskórnie lub domięśniowo. Uznane formy leczenia to również stosowanie preparatów sojowych, zwierających substancje o aktywności estrogenów pochodzenia roślinnego.

W trudnym okresie przejściowym zalecamy również zwiększenie aktywności fizycznej, uprawianie sportów i wypełnienie wolnego czasu interesującymi zajęciami.

Trudnym zagadnieniem jest występowanie w tym okresie życia depresji menopauzalnej. Niejednokrotnie wymaga ona, obok leczenia hormonalnego, interwencji i leczenia psychiatrycznego, a w sytuacjach, gdy leczenie jest rozpoczęte przez psychiatrę, konieczne jest dodatkowo leczenie hormonalne, które warunkuje skuteczne leczenie lekami antydepresyjnymi przepisanymi przez psychiatrę. 

Przebieg wizyty w tym okresie życia nie różni się od wizyt we wcześniejszych okresach. Z pewnością więcej czasu poświęcamy na omówienie występujących dolegliwości, określenie ich nasilenia, częstości występowania. W trakcie badania szczególną uwagę zwracamy na bezpieczeństwo onkologiczne w aspekcie piersi, błony śluzowej macicy, jajników. Rzadsze są w tym okresie problemy dotyczące bezpieczeństwa onkologicznego szyjki macicy. 

Mammografia – przypominamy o konieczności wykonania badania mammograficznego. Wykonanie badania mammograficznego w tym okresie życia warunkuje przepisanie leków hormonalnych. 

Samobadanie piersi – uczymy samobadania piersi i przypominamy o konieczności jego stosowania. Jest to bardzo cenne badanie. Pozwala na wczesne wykrywanie zmian w piersiach, a prawidłowo wykonane pozwala na wcześniejsze wykrywanie zmian niż w badaniu mammograficznym. Mammografia wykonywana jest tylko raz na rok lub dwa lata, a samobadanie piersi powinno być przeprowadzane prawidłowo raz w miesiącu.

Densytometria – badanie gęstości kości zalecamy w przypadku występowania czynników ryzyka dla złamań kości związanych z osteoporozą. Zaliczamy do nich wątłą budowę ciała, niską aktywność fizyczną, niską zawartość wapnia w diecie (osoby, które nie tolerują mleka i spożywają małą ilość produktów mlekopochodnych), występowanie złamań osteoporotycznych w rodzinie, leczenie sterydami z powodu innych chorób i inne. Najdokładniejsze jest badanie gęstości kości metodą DEXA lub specjalistyczną tomografią komputerową. Zalecamy wykonywanie badań gęstości kości z szyjki kości udowej, najlepiej obrazujące stopień zagrożenia osteoporozą i ewentualną konieczność wprowadzenia działań profilaktycznych oraz leczenia.

Badania hormonalne – w trakcie prowadzonej terapii hormonalnej lub po ustaleniu rozpoznania okresu przekwitania wykonywanie badań hormonalnych dla monitorowania przebiegu leczenia jest zbędne. Wartościowe jest powtarzanie co dwa lata badań przesiewowych dla wykrywania zaburzeń czynności tarczycy, które mogą ukrywać się pod maską objawów menopauzalnych. Wskazaniem do ich przeprowadzenia jest również fakt częstszego występowania zaburzeń czynności tarczycy po menopauzie.

Pytanie o płodność – w przypadku utrzymujących się miesiączek istnieje potencjalne ryzyko zajścia w ciążę. Akceptowalnym sposobem postępowania w takiej sytuacji jest stosowanie niskodawkowych środków antykoncepcyjnych, będących w takiej sytuacji elementem hormonalnej terapii zastępczej. Istnieje również możliwość wykonania oznaczeń stężenia FSH i estradiolu w drugim lub trzecim dniu cyklu. Stwierdzenie podwyższonych stężeń FSH (powyżej 30) daje nam pewność, że ciąża już nie wystąpi. Oczywiście badania są bezwartościowe, jeżeli zostaną wykonane w trakcie przyjmowania leków hormonalnych.

Tryb życia – polecamy zdrowe żywienie i zachowanie aktywności fizycznej, jak również utrzymanie właściwej wagi ciała. Bardzo ważne jest utrzymanie właściwej kondycji psychicznej i jeżeli nie ma innych przeszkód – zachowanie aktywności seksualnej. Typowe problemy w tym okresie, jak spadek libido czy też suchość w pochwie, w sposób wysoce skuteczny mogą być łagodzone lub też całkowicie eliminowane.

Nawracające zakażenia w pochwie i nawracające zakażenia pęcherza moczowego – zmiany hormonalne i niedoborów żeńskich hormonów płciowych upośledzają naturalne mechanizmy obronne organizmu przed zakażeniami w pochwie i zakażeniami pęcherza moczowego. Wiąże się to z mniejszą syntezą kwasu mlekowego, który syntetyzowany jest przez pałeczki kwasu mlekowego. Bakterie te odżywiają się złuszczonym nabłonkiem w pochwie, który mnoży się i złuszcza się pod wpływem estrogenów. Brak estrogenów powoduje zanik prawidłowej flory bakteryjnej i większą podatność na infekcje. Również cewka moczowa jest wrażliwa na niedobór estrogenów, stąd częściej występują zakażenia w pęcherzu moczowym.